In spreektaal klinkt ‘Het voorstel wat ze doet’ voor de meeste Nederlanders helemaal niet zo raar, maar op papier wordt het nog afgekeurd. Wanneer gebruik je ook alweer wat of dat?

Wat of dat?

Als je verwijst naar een het-woord dat eerder in de zin is genoemd, gebruik je dat:

• Het voorstel dat ze deed, was goed onderbouwd.
• Is dit het huis dat te koop staat?

Wat gebruik je in andere gevallen; dat wil zeggen: als je verwijst naar een hele zin of naar een onbepaald woord.

• Mijn vriend komt altijd te laat, wat ik vervelend vind.
• Alles wat ik wil, is een ochtend uitslapen.

Verschuiving van dat naar wat

Zoals gezegd, in spreektaal gebruiken we vaak wat waar je volgens de regels dat moet zeggen. Dat is niet zo heel gek. Er is in het Nederlands al lange tijd een verschuiving bezig van d-woorden naar w-woorden. Vroeger zei je bijvoorbeeld ‘Het huis daar ik woon’. Dat klinkt voor ons nu heel gek. Er is dus sprake van een algemeen patroon, waar de verandering van dat naar wat ook in past. Het maakt de taal bovendien makkelijker, omdat je niet meer hoeft te bedenken waar je nu precies naar verwijst. Op den duur zal ‘Het voorstel wat ze doet’ dus ook wel in schrijftaal geaccepteerd worden. Maar voorlopig zijn we nog niet zo ver, en kun je beter schrijven ‘Het voorstel dat ze doet.’

Meer weten?

Wil je meer leren over dergelijke kwesties? Meld je dan aan voor de Opfristraining grammatica en leestekens.