Op de website van een krant las ik deze zin: ‘ Hoe wit het bioscooppubliek is doet Independent Films geen specifiek onderzoek naar.’ Een echte bananenzin! Maar wat gaat er dan mis in deze zin? En hoe kun je de zin herschrijven zodat deze wel goed is?

Bananenzinnen

Taalkundigen noemen zinnen als ‘Hoe wit het bioscooppubliek is doet Independent Films geen specifiek onderzoek naar’ ook wel ‘bananenzinnen’, naar het voorbeeld ‘Bananen hou ik niet van’. In zulke zinnen staat wat we noemen een voorzetselvoorwerp, een vaste combinatie van een werkwoord en een voorzetsel. Zo’n voorzetselvoorwerp kun je niet zomaar scheiden. Je moet dus eigenlijk zeggen: ‘Ik hou niet van bananen.’ Toch komen bananenzinnen in spreektaal redelijk veel voor.

Bijzin

De bioscoop-zin is iets ingewikkelder, omdat het voorzetselvoorwerp hier een hele bijzin is (‘hoe wit het bioscooppubliek is’). Bijzinnen die met hoe beginnen kunnen vaak vooraan de zin staan:

• Hoe laat het was, wist ik niet.
• Hoe groot de ramp was, werd pas weken later duidelijk.

Het verschil tussen die zinnen en de bioscoop-zin is dat er in deze zinnen geen voorzetsels staan. Wellicht is de schrijver van het stuk dat ik las hierdoor in verwarring gebracht (in combinatie met de aanwezigheid van bananenzinnen in de spreektaal).

Hoe dan wel?

Hoe kun je deze zin dan verbeteren? Je moet in elk geval het voorzetselvoorwerp bij elkaar houden, en dan kun je het zowel voor- als achteraan in de zin plaatsen:

• Independent Films doet geen specifiek onderzoek naar hoe wit het bioscooppubliek is.
• Naar hoe wit het bioscooppubliek is, doet Independent Films geen specifiek onderzoek.

Je kunt de zin ook helemaal herschrijven en van onderzoek doen het werkwoord onderzoeken maken: ‘Independent Films onderzoekt niet specifiek hoe wit het bioscooppubliek is.’

Beter formuleren?

Wil je leren om beter te formuleren? Kijk dan eens naar een van mijn schrijftrainingen, daarin komt veel over formuleren aan bod.