Wat mij betreft zijn de data zijn beschikbaar en de data is beschikbaar beide juist, maar de meningen verschillen nogal. Welke vorm je het best kunt kiezen, hangt van verschillende factoren af.
Officiële adviezen
De meeste ‘officiële’ adviesboeken en -websites hebben een voorkeur voor het meervoud. Zie bijvoorbeeld het advies van Onze Taal en dat van de Taalunie. In de Dikke Van Dale staat: “meervoud (in niet-wetenschappelijke taal, m.n. in de ICT, wordt data geregeld als verzamelnaam gehanteerd en dan gecombineerd met een enkelvoudige persoonsvorm)”. Op internet lijken enkelvoud en meervoud elkaar niet zo veel te ontlopen. Ook in het Engels is er overigens onduidelijkheid over de vraag of data enkelvoud of meervoud is, al lijkt het pleit daar vrijwel beslecht in het voordeel van het enkelvoud.
Herkomst
Data komt in het Nederlands in twee betekenissen voor. Ten eerste als het meervoud van datum: een dag op de kalender. De tweede betekenis is ‘gegevens’. Beide woorden gaan terug op het Latijnse datum, dat ‘wat gegeven is’ betekende. De woorden zijn op verschillende momenten in het Nederlands terechtgekomen. Datum (als ‘dagtekening’) al in de dertiende eeuw, via het Franse date. In de betekenis ‘gegevens’ werd data in de achttiende eeuw vermoedelijk aan het Duits ontleend. In de twintigste eeuw kwam daar via het Engels de computerbetekenis bij.
In de betekenis ‘gegevens’ is data de enige vorm; het enkelvoud datum komt niet voor. Dat draagt er mogelijk aan bij dat veel mensen data interpreteren als een ontelbaar meervoud, zoiets als kennis of informatie. Dat een meervoudig woord enkelvoud wordt, gebeurt vaker. In het verleden bijvoorbeeld met schoen en recenter met panini. Leeftijd is hier trouwens ook een factor in. Vooral jongeren (en IT’ers) gebruiken data als enkelvoud, zo werd duidelijk uit een onderzoek door Taalkundige Wouter van Wingerden, voor zijn boek Maar zo heb ik het geleerd!
Advies
Wat kun je nu het beste doen? Ik denk eigenlijk dat het vooral afhangt van je publiek. Schrijf je voor mensen onder de 30 of IT’ers? Dan is het enkelvoud de beste keuze. Voor een ouder publiek of algemener kun je beter het meervoud kiezen.
Meer weten?
Wil je meer weten over lezergericht schrijven? Dat leer je bijvoorbeeld in een Individuele Schrijfcoaching. In een Opfristraining grammatica en leestekens leer je meer over allerlei grammaticale kwesties.