Een beknopte bijzin is een bijzin zonder onderwerp en persoonsvorm. Het werkwoord in de beknopte bijzin is een infinitief, een onvoltooid deelwoord of een voltooid deelwoord. In de voorbeelden hieronder is de beknopte bijzin steeds gecursiveerd.

• Juichend kwam Sven Kramer over de finishlijn. (juichend is een onvoltooid deelwoord)
• De vergadering kon niet doorgaan omdat de secretaresse was vergeten de uitnodigingen te versturen. (versturen is een infinitief)
• Wij versturen uw bestelling na de betaling te hebben ontvangen. (ontvangen is een voltooid deelwoord)

Voegwoorden

Behalve het ontbreken van een onderwerp en persoonsvorm, is er nog een groot verschil tussen de beknopte bijzin en ‘gewone’ bijzinnen: het voegwoord waar je de bijzin mee begint. Gewone bijzinnen beginnen bijvoorbeeld met omdat, zodat, doordat, terwijl, enz. Bij beknopte bijzinnen zijn er veel minder mogelijkheden: om, na, en zonder. In heel formele teksten kom je ook weleens alvorens, teneinde of vooraleer tegen, maar die zijn niet meer heel gangbaar.

Onderwerp

Hierboven schreef ik dat er in beknopte bijzinnen geen onderwerp staat. Dat is ook zo, maar je kunt het onderwerp wel in gedachten invullen. Daarvoor gebruik je informatie uit de hoofdzin. Het verzwegen onderwerp uit de beknopte bijzin is het onderwerp, lijdend voorwerp of meewerkend voorwerp van de hoofdzin.

• Wij versturen uw bestelling na de betaling te hebben ontvangen. (het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin is wij – het onderwerp van de hoofdzin)
• Justitie verdenkt de man ervan tientallen mensen te hebben opgelicht. (het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin is de man – het lijdend voorwerp van de hoofdzin)
• De arts zal u vragen om het behandelplan te ondertekenen. (het verzwegen onderwerp van de beknopte bijzin is u – het meewerkend voorwerp van de hoofdzin)

Foutieve beknopte bijzin

Als het verzwegen onderwerp in de beknopte bijzin niet goed uit de hoofdzin te halen is, klopt de bijzin niet. Dat is het geval in zinnen als:

• Juichend kwam de bal in het doel terecht.
• In het centrum aangekomen, waren alle parkeergarages vol.

In deze zinnen is niet in vullen wie er juicht of in de stad aankomt. Deze zinnen zul je moeten herschrijven.

• Terwijl de spelers al juichten, kwam de bal in het doel terecht.
• Toen we in het centrum aankwamen, waren alle parkeergarages vol.

Advies voor de praktijk

Beknopte bijzinnen komen veel voor; er is dan ook geen bezwaar tegen het gebruik ervan. Let er wel op dat ze vaak wat formeler zijn – zeker als je om weglaat – en dat ze wat moeilijker te begrijpen zijn. Als je schrijft voor een breed publiek, kun je dus vaak beter voor een volledige bijzin kiezen.

Meer weten?

In een Individuele schrijfcoaching besteed ik aandacht aan beknopte bijzinnen als ik zie dat dat voor jou nodig is.