Spelfouten: iedereen maakt ze, ik ook – al weet ik ze meestal tijdig te verbeteren. Vooral de werkwoordspelling is voor veel mensen lastig. Waarom maken mensen d/t-fouten? En wat is eraan te doen?
Een vreemde spelfout
In februari 2019 en plaatste ik deze tweet:
Iemand schrijft: Hij boeit, emotioneerd, maakt vrolijk en doet nadenken!
Ik vind dat fascinerend. Waar komt die d vandaan?#taal #spelling #werkwoord #werkwoordspelling— Aleid van de Vooren (@avdvooren) 16 februari 2019
Taalkundige Marc van Oostendorp reageerde daarop, met als verklaring ‘frequentie van woordbeeld’. Ik kende die verklaring wel, maar had me niet gerealiseerd dat dat effect zo sterk was.
Frequentie
Uit onderzoeken is gebleken dat bij werkwoorden die hetzelfde klinken, maar anders geschreven woorden (zoals wordt en word, beloofd en belooft) mensen over het algemeen de vorm kiezen die het vaakst voorkomt, ook als die volgens de regels niet juist is. Dat verklaart heel goed waarom mensen zinnen schrijven als: ‘Dat beloofd wat’ en ‘Ik wordt binnenkort opa’.
Uit het voorbeeld van hierboven (hij emotioneerd) blijkt dat de kracht van het woordbeeld zelfs nog een stap verder gaat. Hij emotioneert komt erg weinig voor; geëmotioneerd is veel gewoner. Die associatie is kennelijk zo sterk, dat sommige mensen ook emotioneerd met een d schrijven. Boeit komt kennelijk wel wat vaker voor, waardoor dat goed gaat. Fascinerend, vind ik.
Fouten voorkomen
Maar nu mijn tweede vraag: hoe voorkom je dit soort fouten? Kennis van de regels helpt, maar alleen als je die ook bewust toepast. Wat denk ik nog beter helpt, is lezen. Door te lezen vergroot je het aantal vertrouwde woordbeelden, zodat je hersenen leren dat er voor sommige woorden meerdere mogelijkheden zijn. Vervolgens kun je dan met behulp van de regels de juiste vorm kiezen.
Wat ook helpt, is een goede controle. Lees je mail, blog, memo of andere tekst langzaam, woord voor woord door, voor je hem de wereld in stuurt. Vaak haal je er dan toch nog wel een foutje uit. Ik wel, in elk geval.
Meer weten?
Wil je meer leren over werkwoordspelling? Volg dan de online training Werkwoordspelling.
