Wat is de overeenkomst tussen een tekst en een reis? In beide gevallen heb je (meestal) een bepaald doel dat je wilt bereiken. Daar kun je natuurlijk komen via allerlei leuke omwegen, maar dat is niet de efficiëntste manier. Jij (of je lezer) kan bovendien verdwalen, en dat is op zijn minst onhandig. Tijdens trainingen merk ik vaak dat mensen wel weten dat teksten een doel hebben, maar dat ze daar niet echt over nadenken bij het schrijven van een tekst. In deze blog wat meer informatie over tekstdoelen: welke tekstdoelen zijn er, en hoe hou je bij het schrijven goed rekening met je doel?

Tekstdoelen

We onderscheiden vier hoofddoelen die je kunt hebben bij het schrijven van een goede tekst: informeren, overtuigen, activeren en amuseren. Dat laatste doel wordt eigenlijk het minst gebruikt. Je moet daarbij bijvoorbeeld denken aan columns en dergelijke. De andere drie doelen komen in zakelijke teksten veel voor.

Informeren

Bij een informerende tekst wil je dat je lezer na het lezen iets weet wat hij of zij daarvoor nog niet wist. Het gaat dus puur om kennisoverdracht. Je legt bijvoorbeeld uit welke documenten iemand moet opsturen, of aan welke eisen een aanvraag moet voldoen. Informerende teksten komen in allerlei soorten voor: e-mails, rapporten, blogs, enz.

Overtuigen

Bij een overtuigende tekst wil je dat je lezer na het lezen een bepaalde mening heeft – meestal dezelfde als die jij hebt. In een overtuigende tekst geef je natuurlijk ook informatie, maar je hoofddoel is echt dat iemand van mening verandert. Je geeft dus altijd argumenten. Voorbeelden van overtuigende teksten zijn opiniestukken, het pleidooi van een advocaat en veel beleidsstukken.

Activeren

Een activerende tekst heeft veel overeenkomsten met een overtuigende, maar gaat een stap verder. Je wilt niet alleen dat je lezer een bepaalde mening heeft, maar ook dat hij of zij iets doet. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een werkbeschrijving, maar ook om reclameteksten, klachtenbrieven en adviesrapporten (al kunnen die ook alleen overtuigend van aard zijn).

Naar je doel schrijven

Als je bepaald hebt wat je doel is, kun je daar bij het voorbereiden en schrijven van je tekst rekening mee houden. Als het goed is, denk je bij het voorbereiden van een tekst ook na over wie de lezer van je stuk is. De volgende vraag is dan altijd: welke informatie heeft mijn lezer nodig, zodat ik mijn doel kan bereiken? Nadenken over de link tussen je doel en je lezer helpt je bij het selecteren van informatie en argumenten. Voor welke argumenten verwacht je dat je lezer gevoelig is? Welke tegenargumenten zal hij of zij opwerpen, en hoe kun je die ontkrachten? Zet dit voor je echt gaat schrijven in steekwoorden op papier. Op die manier ga je bij het schrijven doelgericht te werk, en zal je tekst geen onnodige uitweidingen bevatten. Je gaat dan dus in een rechte weg op je doel af.

Meer weten?

Meer weten? In trainingen als Efficiënt schrijven en Zakelijk e-mailen hebben we het altijd over schrijfdoelen.