Nog maar vrij kort geleden hadden we het voor onmogelijk gehouden dat computers zelf teksten zouden kunnen schrijven, maar inmiddels is duidelijk dat dat wel degelijk kan. Er zijn een paar programma’s waarmee je dat kunt doen, waarvan ChatGPT het bekendst is. Google heeft zijn eigen variant: Bard. Kun je deze tools ook gebruiken om zakelijke teksten te schrijven? Ja, tot op zekere hoogte wel. Maar je moet wel goed vertellen wat de computer moet doen. In deze schrijftip leer je dus hoe je niet zelf een goede tekst schrijft, maar de computer dat voor je laat doen!
Prompts
Als je wilt dat een computerprogramma een goede tekst voor je schrijft, moet je om te beginnen een goede opdracht geven – een prompt. Om een goede prompt te schrijven, kun je -net als bij een hele tekst – het best beginnen met een goed schrijfplan, vind ik. Je moet het programma zo precies mogelijk vertellen wat die moet doen. Geef bijvoorbeeld een rol, vertel wie je doelgroep is en wat het onderwerp is. Vertel ook wat voor soort tekst je schrijft – een e-mail, een inleiding, een blog, enz., hoe lang de tekst moet zijn enz. Je kunt ook tips opnemen over het taalgebruik (schrijf actief) of de stijl (informeel of formeel). Je kunt ook een taalniveau (bijvoorbeeld B1) opgeven, maar ik vind dat hij daar nog niet heel goed mee om kan gaan. Als het belangrijk is, kun je de computer overigens dingen leren. Je kunt dus uitleggen aan welke eisen een tekst op B1 moet voldoen, voor je vraagt om zo’n tekst te schrijven. Ook kun je, als je nog niet tevreden bent, verdere aanwijzingen geven.
Voorbeeld
Hoe ziet zo’n prompt er dan uit? Nou, zo bijvoorbeeld:
Je bent managementassistent bij een makelaarskantoor in Arnhem. Het kantoor richt zich vooral op ondernemers die een winkelruimte willen huren. Mensen kunnen via een formulier op de website een zoekvraag indienen. Een medewerker neemt dan binnen twee dagen contact op. Schrijf een enthousiast artikel van 200 woorden waarmee je mensen stimuleert om het formulier in te vullen. Schrijf in de jij-vorm.
De eerste poging van Bard leverde een heel fatsoenlijke tekst op, maar die was wel te lang. Op mijn vervolgvraag Kun je de tekst inkorten? kwam inderdaad keurig een kortere versie, met toelichting op de veranderingen. Het programma maakte een mooie opsomming met drie redenen om voor dit makelaarskantoor te kiezen. Grammaticaal klopte de tekst ook, alleen de pay-off niet helemaal. Daar stond: Aarzel niet en start nu je zoektocht! Zelf zou ik dat nu altijd aan het eind van de zin zetten.
ChatGPT doet het iets minder goed, vind ik. De tekst is saaier en bevat wat vreemde frases als ons handige online formulier op de website. Ook gebruikt dit programma erg vaak het nadrukkelijke jou(w), wat niet zo natuurlijk klinkt. Maar met de vervolgvraag Kun je een opsomming invoegen en een pay-off toevoegen? komt er al een veel betere tekst uit.
Privacy
Een belangrijk aandachtspunt bij het gebruik van AI is de privacy. Je deelt informatie met de servers van ChatGPT of Google, en hebt geen controle over wat er daarna met die gegevens gebeurt. Wees dus heel voorzichtig met het gebruik van namen en andere privacy-gevoelige informatie. Je kunt bij de prompt eventueel nep-gegevens gebruiken en die dan vervangen door de werkelijke informatie.
Goed doorvragen
Het is soms dus even zoeken en doorvragen, maar duidelijk is dat computers erg veel kunnen. Toch blijft het belangrijk om de tekst goed te controleren. Klopt alle informatie wel? En staan er geen rare of foute formuleringen in? Het kan zeker een goed hulpmiddel zijn, maar het menselijk oog blijft nodig!