Bij zakelijke teksten is het voor een lezer vaak prettig om al snel te weten waar hij of zij aan toe is. Wat is het advies dat ik krijg? Welke beslissing heeft de organisatie die mij schrijft genomen? Het is dan ook aan te raden om de conclusie of hoofdboodschap van je tekst al in de inleiding op te nemen. Dat heet piramideschrijven.
Barbara Minto
Eerst iets over de geschiedenis van piramideschrijven. Het model is ontwikkeld door Barbara Minto, die in de jaren 60 als consultant bij Mc Kinsey and Company in New York werkte. Zij introduceerde daar deze methode voor het structureren van de adviezen die de consultants daar geven. Het piramidemodel bleek een groot succes dat al snel de wereld veroverde. Ook buiten de wereld van de consultancy bleek het uiterst nuttig. In de journalistiek wordt het ook veel toegepast, maar ook in allerlei andere branches is het goed toe te passen.
Piramideschrijven
Wat Minto bedoelde met de piramide is dit: begin met de belangrijkste boodschap, geef dan de noodzakelijke toelichting, en breid dat eventueel nog uit met verdere details. Doe dat op elk niveau van de tekst: in elk hoofdstuk, elke paragraaf, elke alinea. Dit maakt je tekst erg overzichtelijk voor de lezer, die heel selectief kan lezen. Dat is prettig voor mensen met weinig tijd. Ook voor de schrijver is het trouwens prettig. De heel gestructureerde aanpak levert veel tijdwinst op.
Belangrijk bij deze manier van schrijven is een goede voorbereiding. Bij het piramideschrijven ga je volledig uit van de vragen die de lezer over het onderwerp heeft (of zou kunnen hebben). Dat werkt zo: stel je schrijft een informatieve tekst over inboedelverzekeringen voor op de website van een verzekeraar. Vragen die lezers daarover kunnen hebben zijn bijvoorbeeld: Wat is een inboedelverzekering? Hoe kan ik zo’n verzekering afsluiten? Het antwoord op de eerste vraag leidt weer tot een nieuwe vraag, bijvoorbeeld ‘Wat dekt een inboedelverzekering allemaal?’ Zo kun je een piramide bouwen van vragen en antwoorden, die je vervolgens invult.
Trechtermodel
Is een piramide altijd de meeste geschikte vorm voor een tekst? Nee, in sommige gevallen kun je je conclusie beter voor het einde bewaren. Bijvoorbeeld als je als het onderwerp gevoelig ligt en je eigenlijk (veel) weerstand verwacht tegen de conclusie. Dan kan het goed werken om in de kern van je verhaal langzaam te laten zien waarom dat toch het beste is. Het is dus altijd van belang om goed na te denken over je publiek en de boodschap die je wilt overbrengen. Dan pas kun je een tekst schrijven waarmee je doel bereikt.
Meer weten?
Wil je meer weten? In een training Efficiënt schrijven komt het onderwerp eigenlijk altijd ter sprake, maar een training of workshop alleen over het piramideschrijven is ook mogelijk.
